GRONINGEN - Patiënten en artsen willen graag samen beslissen, maar er is onder artsen bewustwording nodig over hun eigen gedrag in de besluitvorming. Artsen doen namelijk minder aan samen beslissen dan ze denken dat ze doen. Ook is training van vaardigheden nodig om artsen alle stappen van het proces van samen beslissen te leren toepassen. Dit blijkt uit onderzoek van Ellen Driever van Isala. Zij promoveert op 14 september op haar onderzoek aan de Rijksuniversiteit Groningen. 

Van artsen wordt steeds vaker gevraagd om samen met hun patiënten te beslissen over onderzoek of behandeling. Samen beslissen is onlosmakelijk verbonden met de zorg van de toekomst, waarin zinnige zorg in samenspraak met de patiënt leidend wordt. Zeker zo belangrijk is de winst die met samen beslissen te behalen is als het gaat om therapietrouw en patiëntuitkomsten. Isala-arts en UMCG-promovenda Ellen Driever deed onderzoek naar de manier waarop artsen dit doen. 

Samenkomen van werelden arts en patiënt
Volgens Driever komen in het proces van samen beslissen twee werelden samen. ‘De wereld van de patiënt met zijn kennis, wensen en behoeften, voorkeuren en overtuigingen, en de wereld van de arts met kennis en ervaring over ziekten, en over mogelijke onderzoeken of behandelingen’. Om meer inzicht te krijgen hoe deze werelden bij elkaar komen onderzocht zij zowel de wereld van medisch specialisten als die van patiënten in Isala. Haar belangrijkste vraag: hoe komt het dat samen beslissen in de praktijk zo moeilijk van de grond komt, terwijl de wil er wel is? Ruim 400 medisch specialisten en arts-assistenten van Isala hebben meegewerkt aan het onderzoek. Driever onderzocht bijna 800 op video opgenomen consulten van 41 medisch specialisten met hun patiënten op 18 verschillende afdelingen. Kinderarts en hoogleraar klinisch onderwijs Paul Brand was haar begeleider.

De beste behandeling
Uit het onderzoek van Driever blijkt dat artsen meerdere behandelopties bespraken met hun patiënten en dat zij vervolgens een voorstel doen voor één bepaalde behandeling. De voorgestelde behandeling is de behandeling die medisch gezien de voorkeur heeft en het best past bij de diagnose van de patiënt. Het idee dat de patiënt de medisch beste behandeling verdient, speelt een doorslaggevende rol bij de uiteindelijke keuze.

Meer stappen nodig
Volgens Driever hebben artsen wel de bedoeling om samen te beslissen. Met het benoemen van de behandelopties met de voor- en nadelen is een belangrijk stap genomen in het samen beslissen. Maar er zijn binnen samen beslissen nog meer stappen te nemen. Driever: ‘Om echt tot een behandeling te komen die het beste aansluit bij de individuele patiënt is het belangrijk om de wensen en voorkeuren van de patiënt te bespreken. En, om dat proces goed te laten verlopen, is het nodig om eerder in het gesprek uit te leggen dat de arts met de patiënt samen gaat werken om tot de best passende beslissing te komen.’ Haar onderzoek maakte duidelijk dat deze twee stappen nog vaak ontbreken.

In het onderzoek werd ook aan alle patiënten gevraagd hoe zij de besluitvorming met hun arts over de behandeling ervaren hebben. Hoewel patiënten over het algemeen heel tevreden waren over het consult bleek ook dat zij graag nog meer bij de besluitvorming betrokken wilden zijn dan ze nu ervoeren.

Tweede natuur
Volgens Driever heeft dit onderzoek is meer inzicht gegeven in de denk- en werkwijze van artsen als het om samen beslissen gaat. Driever: ‘Mijn onderzoek heeft duidelijk gemaakt waar een leertraject voor artsen in samen beslissen op gericht moet zijn: bewustwording en training. Bewustwording van het verschil tussen de huidige gespreksvoering en samen beslissen. En training om de vaardigheid samen beslissen te verbeteren. Bewust oefenen en reflectie met behulp van videobeelden is een goede manier om samen beslissen tot een tweede natuur te maken. Ik hoop dat ik met dit onderzoek zorgverleners inspireer om met hun patiënten beslissingen te nemen in plaats van voor hun patiënten.’

De inzichten uit het promotieonderzoek worden inmiddels verwerkt in verdere ontwikkeling van training voor medisch specialisten en aiossen.

Curriculum vitae
Ellen Driever studeerde geneeskunde aan de Rijksuniversiteit Groningen. Zij deed haar onderzoek bij diverse afdelingen van Isala; haar onderzoek is ingebed in het onderzoeksnetwerk LEARN van het UMCG. Haar promotores zijn prof. dr. Paul Brand en prof. dr. Anne Stiggelbout. De titel van haar proefschrift is: Shared decision making in hospital care – what happens in practice. Momenteel werkt Ellen Driever als AIOS kindergeneeskunde in Isala.

groningenactueel