GRONINGEN - Mensen die het rijbewijs willen halen, kregen voor het tweede jaar te maken met de gevolgen van corona. Door de lockdown aan het begin van 2021 waren vier maanden geen theorie-examens en twee maanden geen praktijkexamens toegestaan. Toch nam het CBR in 2021 bijna 20 procent méér examens af dan in 2020. Het totaalaantal examens en toetsen steeg van 1,2 miljoen naar 1,5 miljoen en zit hiermee weer op het niveau van 2019.

De toename gold vooral voor de theorie-examens: van ruim 758.000 in 2020 naar bijna 973.000 in 2021. Bijzonder, omdat er door de coronamaatregelen gewerkt moest worden met halfvolle zalen. Het CBR realiseerde dit door op alle locaties 6 dagen per week open te zijn en ook in de avonduren theorie- examens mogelijk te maken.

Er konden in 2021 mede door extra werk van examinatoren meer kandidaten afrijden. Het aantal autopraktijkexamens steeg van 306.000 in 2020 naar 327.000 in 2021. Het aantal bromfietsexamens nam toe van 29.000 naar 34.000. Ook motorrijden blijft populair: 41.000 kandidaten deden in 2021 het afsluitende examen, tegenover 33.000 in het eerste coronajaar. 78% van de motorrijders kreeg groen licht van het CBR, net als in 2020.

De tussentijdse toets bleef in 2021 onverminderd populair. Liefst 45 procent van de 180.358 kandidaten voor het eerste autopraktijkexamen deed deze toets. Het slagingspercentage van deze kandidaten op het examen lag liefst 13 procentpunten hoger dan bij de kandidaten zonder tussentijdse toets.

Compliment aan de rijscholen
Om de corona-inhaalslag te bespoedigen, riep het CBR rijscholen op om leerlingen alleen praktijkexamen te laten doen als ze er écht klaar voor zijn. Samen met het in april gepresenteerde rapport van Emile Roemer om de kwaliteit van het rijonderwijs te verbeteren, kwam in 2021 een goede beweging op gang. Voor het eerst in jaren steeg het slagingspercentage voor het autopraktijkexamen een paar procentpunten. Alexander Pechtold: “Dit is een compliment aan de rijscholen. Door hun inspanningen slaagde vorig jaar gemiddeld 53,1 procent van de kandidaten in de eerste poging. Jarenlang schommelde dat op of onder de 50 procent. Hoe meer mensen in één keer slagen, hoe minder herexamens nodig zijn. En hoe meer mensen we dus kunnen helpen. Daarbij is slagen in de eerste keer natuurlijk altijd het leukst. Het zou fantastisch zijn als deze positieve lijn zich doorzet.”

CBR hoopt vurig dat de nieuwe minister van Infrastructuur en Waterstaat, Mark Harbers, het advies van Emile Roemer overneemt om de kwaliteit van de rijopleiding structureel te verbeteren. Daardoor kunnen mensen beter voorbereid aan het verkeer deelnemen en nog meer mensen in één keer slagen voor het rijbewijs.

Andere acties van het CBR om het slagingspercentage te verhogen, zoals de geïntensiveerde socialmediacampagne gericht op het vinden van een goede rijschool en de persoonlijke gesprekken met rijscholen, lijken ook effect te hebben. Het aandeel rijscholen met een slagingspercentage onder de 30 procent nam af van 12,5 procent in 2020 naar 8 procent in 2021. Het aandeel rijscholen met een slagingspercentage boven de 70 procent nam juist toe van 10 naar 14,7 procent.

Theorie
Minder positief is het slagingspercentage bij het theorie-examen voor de auto. Dat daalde in 2021 naar 38,1 procent, waar het 43 procent was in 2020. Het lijkt een corona-effect, onder andere omdat klassikale theorie-opleidingen langere tijd niet waren toegestaan. Ook de inhaaldrukte voor rijlessen kan meespelen: we zien steeds meer kandidaten theorie-examen doen zonder rijlessen te hebben gehad.

Verder is het zichtbaar druk in de transportsector. Dit zien we terug in het aantal praktijkexamens voor vrachtautochauffeurs, dat steeg van ruim 12.000 naar 14.000. Ook het aantal mensen dat examen deed voor de auto met aanhanger (BE) kende een forse toename: van ruim 27.000 naar 36.000. Een ander gevolg van corona en de stilliggende toerisme-sector lijken het dalende aantal examens voor de bus (van 2.000 naar 800 in 2021) en taxi (6.500 naar 4.000 in 2021). In 2021 werden de afgesproken reserveringstermijnen voor examens voor de transport- en logistieksector gerealiseerd.

Reserveringstermijnen
Net zoals in andere sectoren heeft corona impact op de wachttijden voor examens. De reserveringstermijnen voor theorie-examens schommelden in 2021 sterk: tussen 1 week tot soms wel 4 maanden. Tussen examenlocaties bestond een grote spreiding. Vooral in de grote steden was het druk. Via onder meer Instagram kregen jongeren het advies examen te doen in een andere examenplaats waar je in veel gevallen wel binnen een paar weken terecht kon. Toen tijdelijk de 1,5 metermaatregel losgelaten mocht worden en meer kandidaten tegelijk theorie-examen konden doen, was dat positief merkbaar voor kandidaten. Toen daalden de reserveringstermijnen in een rap tempo. Het weer instellen van de 1,5 meterregel per medio november had het omgekeerde effect.

Ook bij de praktijkexamens waren de reserveringstermijnen in 2021 hoger dan voor corona, maar minder lang dan verwacht. De wachttijden bij rijscholen om aan de opleiding te beginnen, zijn fors opgelopen. Het lijkt alsof rijscholen meer leerlingen in portefeuille nemen die per week minder vaak lessen en zo langer doen over het rijbewijstraject. Het CBR verwacht dat de reserveringstermijnen in 2022 onder druk blijven staan, zeker ook omdat wij net als veel andere organisaties momenteel te maken hebben met een hoger ziekteverzuim.

Mensen die voor het rijbewijs een medische beoordeling van het CBR nodig hebben, kregen in 2021 snel reactie: meestal binnen een week. De afgesproken reactietijd van 28 dagen werd op een uitzondering na in alle gevallen gehaald.

Werving examinatoren lastig
Om de corona-inhaalslag te maken, en de reserveringstermijnen voor examens niet te ver te laten oplopen, kondigde het CBR in maart 2021 aan honderd nieuwe examinatoren aan te willen trekken. Dat blijkt lastig door de krappe arbeidsmarkt en de hoge eisen die gesteld worden aan deze beroepsgroep. Eind december ging de eerste lichting nieuwe examinatoren aan de slag na hun opleiding van drie maanden. De werving loopt volop door in 2022.