GRONINGEN - Hoogleraar nefrologie Gerjan Navis is ter gelegenheid van haar pensioen benoemd tot Ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw. De koninklijke versierselen werden haar op vrijdag 13 mei uitgereikt door burgemeester Koen Schuiling van de gemeente Groningen. Gerjan Navis is een uitmuntende onderzoeker op het gebied van nierziekten, leefstijl en voeding en bij uitstek een verbinder van wetenschap en maatschappij.  

Gerjan Navis was vanaf 1985 in dienst van het UMCG als arts-assistent en werd in 1993 internist-nefroloog bij de afdeling Interne Geneeskunde. Sinds 2000 is zij hoogleraar Experimentele Nefrologie en sinds 2015 bekleedt zij tevens de leerstoel Voeding in de Geneeskunde in het investeringsprogramma Nutrition & Health van de Rijksuniversiteit Groningen. Al die jaren heeft zij  zich onvermoeibaar ingezet voor een gezonde leefstijl van de individuele burgers. Zij heeft daardoor een enorme positieve invloed gehad op de preventie van veel voorkomende aandoeningen als hoge bloeddruk en diabetes. 

Internationaal gerespecteerd wetenschapper 
Prof. Dr. Gerjan Navis is een onderzoeker met grote internationale reputatie. Dit blijkt onder meer uit een oeuvre van bijna 900 internationale wetenschappelijke publicaties die in totaal bijna 30.000 maal zijn geciteerd in andere artikelen. Daarmee heeft zij een grote invloed uitgeoefend op het internationale onderzoeksveld. Haar onderzoek is multidisciplinair. In het bijzonder heeft zij zich gericht op het grote preventieve belang van leefstijlmanagement om daarmee de achteruitgang van nierfunctie en complicaties bij nierschade te voorkomen. De belangrijke schadelijke rol van zout in de voeding was hierbij een bijzonder aandachtspunt. Dit heeft zij uitgebouwd tot het concept van Lifestyle Medicine, leestijl als medicijn. Samen met diverse partners uit de zorg en de Aletta Jacobs School for Public Health, zijn hierin de sterke punten van publieke gezondheid die leiden tot preventie en zorg in het ziekenhuis gecombineerd.

Invloed op beleid 
Als geen ander is Gerjan Navis in staat geweest om wetenschap te vertalen naar beleid en maatschappij. Op creatieve en vasthoudende wijze weet ze wetenschappers, beleidsmakers en  bijvoorbeeld patiëntenverenigingen met elkaar te verbinden. Zij had hierbij ook oog voor de belangrijke rol van paramedische beroepen, waaronder de diëtetiek. Zij was grondlegger van de leefstijlgeneeskunde in het UMCG. Zo is ze een van de bedenkers van GLIM – het Groningen Leefstijl Interventie Model dat tegenwoordig wordt toegepast in het UMCG en daarbuiten. Daarnaast is zij zeer belangrijk geweest in de opstart en doorontwikkeling van Lifelines. Dit is een groot populatiecohort met als doel om beter te begrijpen hoe mensen gezonder oud kunnen worden; 167.000 inwoners van Noord-Nederland nemen hier aan deel. 

24-uur urine 
Als onderzoeker is zij betrokken bij vele Lifelines-onderzoeken. Zij heeft er onder andere voor gepleit 24-uur urine in te zamelen zodat nauwgezet biomedisch onderzoek naar voeding gedaan kan worden. Gegevens over leefstijl en biomedische maten worden zo op overtuigende wijze met elkaar gecombineerd. Hierdoor is meer gefundeerd inzicht ontstaan over de invloed van leefstijl, in het bijzonder voedingspatronen, op de werking van het lichaam en de kwetsbaarheid voor ziekten. Ook is Gerjan Navis een van de grondleggers van het zogenoemde leefstijldashboard ‘Healthy Planet’ dat wordt toegepast in het kader van het elektronisch patiëntendossier binnen het UMCG. Door het meten van leefstijlfactoren, kan er gerichte leefstijlbehandeling ingezet worden bij onze patiënten. 

Publieksinformatie 
Gerjan Navis heeft altijd veel tijd en moeite geïnvesteerd in het toegankelijk maken van haar wetenschappelijke kennis. Zeer regelmatig houdt zij als deskundige publiekslezingen in de noordelijke provincies om de inwoners te overtuigen van het belang van een gezonde (voedings)leefstijl. Ook is ze nauw betrokken bij verschillende burgerinitiatieven in de Veenkoloniën op het gebied van voeding. Zo heeft zij in de veenkoloniën mosterdsoep gemaakt in een dorpshuis om in contact te komen met inwoners. Hiermee slaat ze een brug tussen toponderzoek en de interesses en belangen van inwoners van de regio. 

Nevenfuncties 
Gerjan Navis had naast haar werk in het UMCG diverse nevenfuncties.  Ze was voorzitter van de wetenschappelijke raad van de Nierstichting Nederland, vicevoorzitter van de commissie langdurige zorg van ZON-MW en lid van de Gezondheidsraad. Ze was projectleider van de Kennissynthese Voeding bij Chronische Ziekte (ZON-MW/VWS, 2017) en lid van de taakgroep Preventie van de Nationale Wetenschapsagenda.  

Bekroning op unieke loopbaan  
De Koninklijke onderscheiding die Gerjan Navis ter gelegenheid van haar afscheid van het UMCG wegens het bereiken van de pensioengerechtigde leeftijd ontvangt, is een bekroning op haar unieke loopbaan en veelzijdige maatschappelijke betrokkenheid.